c. Geçici tescil şerhi
c. Geçici tescil şerhi
Madde 1011 - Aşağıdaki hâllerde geçici tescil şerhi verilebilir:
1. İddia edilen bir aynî hakkın güvence altına alınması gerekiyorsa,
2. Tasarruf yetkisini belirleyen belgelerdeki noksanlıkların sonradan tamamlanmasına kanun olanak tanıyorsa.
Geçici tescil şerhi, bütün ilgililerin razı olmasına veya hâkimin karar vermesine bağlıdır. Şerhin konusu olan hak sonradan gerçekleşirse, şerh tarihinden başlayarak üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilir.
Geçici tescil şerhi verilmesi istemi üzerine hâkim, tarafları dinleyerek veya dosya üzerinde inceleme yaparak şerhe konu olan hakkın varlığının kabul edilebileceği kanaatına varırsa, şerh kararı verir. Kararda şerhin etki bakımından süresi ve içeriği belirlenir; gerektiğinde mahkemeye başvurulması için bir süre verilir.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 14. HD, T: 08.04.2011, E: 2011/3033, K: 2011/4659:
“… Davacı, 4542 ada 6 parsel sayılı taşınmazda 211/1057 payının satışı için vekaletname verdiğini ancak vekilin satış talebinin vekaletnamedeki kimlik bilgileri ile tapudaki kimlik bilgilerinin birbirini doğrulamadığı gerekçesiyle reddedildiğini ileri sürerek, ret kararının geçersizliğinin tespiti ile … tapu kaydına geçici tescil şerhi verilmesini talep etmiştir. …
Bilindiği gibi, Türk Medeni Kanunu’nda ayni haklar için söz konusu olan teknik anlamdaki tescil kurumunun yanı sıra bazı kişisel hakların (T.M.K. m. 1009), tasarruf yetkisini kısıtlaması (T.M.K. m. 1010) ve geçici tescilin şerh verilmesi (T.M.K. m. 1011) imkanı kabul edilmiştir. Bu şerhlerin tapuya kaydı ise farklı yöntemlere tabidir.
Somut olayda, davacı, satış taleplerinin Tapu Sicil Müdürlüğü tarafından karşılanmaması sebebiyle hükmen geçici tescil şerhi talep etmektedir. Anılan şerh, Türk Medeni Kanunu’nun 1011 ve 1016. maddelerinde düzenlenmiştir. Tapu sicilinin temel amacı taşınmaza ilişkin bütün ayni hak ilişkilerini yansıtmaktır. Bu amaca erişmek için her tescilin maddi bakımdan mevcut bir hakka dayanması ve sicilde tescil gerçekleşmemiş ise bir ayni hakkın varlığının kabul edilmemesi gerekir. Ancak, tapu sicilinde var olan bir hakkın terkin edilmeden sona ermesi mümkün olduğu gibi bir hakkın sicil dışı kazanımı da söz konusu olabilir. Ancak, iyiniyetli hak iktisap eden kişilerin hakları da kanunen korunmaktadır (T.M.K. m. 1023). Tapu siciline hakim olan tescil prensibi ve kaydın aleniliği ve doğruluğu ilkeleri karşısında Kanun sicil dışı kazanımlar, yolsuz terkin veya tescil karşısında ayni hakları korumak için bazı tedbir ilkeleri de kabul etmiştir. Bunlardan birisi de geçici tescil şerhidir.
Geçici tescil şerhi Kanunda iki hal için kabul edilmiştir. Bunlardan birisi iddia edilen ayni hakkın güvence altına alınmasının gerekli olması (T.M.K.m. 1011/1), diğeri ise tasarruf yetkisini belirleyen belgelerdeki noksanlıkların sonradan tamamlanmasına kanunun olanak tanımasıdır (T.M.K. m. 1011/2).
Somut olayda, davacının satış talebi tasarruf yetkisinin kanıtlanamaması sebebiyle karşılanmamıştır. Bu durumda anılan Türk Medeni Kanunu’nun 1011/2 maddesi kapsamında geçici tescil şerhinin verilip verilemeyeceğine kanunen olanak tanınıp tanınmadığının irdelenmesi gerekmektedir.
Tescilin tasarrufa konu taşınmaz malikinin yazılı beyanı ile yapılacağı, tescil için de tasarruf yetkisinin ve hukuki sebebin belgelenmiş olması gerektiği Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş, Tapu Sicil Tüzüğünde de açıkça belirtilmiştir. Tasarruf yetkisine ve hukuki sebebe ilişkin belgeler tamam değil ise tescil istemi reddedilecektir. Ancak, hukuki sebebe ilişkin belgeler tamam olmasına rağmen, tasarruf yetkisini belirten belgenin tamamlanması gereken hallerde malikin onayı veya hakim kararıyla geçici tescil şerhi verilebilmektedir. Türk Medeni Kanunu’nun 1016. maddesinde tanınan bu hak yukarda değinilen 1011/2 kapsamında geçici tescil şerhi verilmesine olanak sağlamaktadır. Eldeki davada da hükmen geçici tescil şerhi kararı verilmesi talep edilmektedir. Mahkemece dava tapu sicil müdürlüğünün tescil talebini reddetmesi sebebiyle davanın idari yargıda görüleceği gerekçesiyle dava reddedilmiştir. …
Türk Medeni Kanunu hükümleri çerçevesinde tapu sicilinde yapılan işlemlerin dayanağının idari işlem olacağı da kuşkusuzdur. Davalı idare de davacının tescil talebini tasarruf yetkisini kanıtlayamaması sebebiyle reddetmiştir. Davacı bu reddin doğru olmadığını ileri sürerken tasarruf yetkisini kanıtlayacak belgeleri tamamlayana kadar Türk Medeni Kanunu’nun kendisine tanıdığı haktan yararlanmak amacıyla geçici tescil şerhi kararı talep etmektedir. Diğer bir anlatımla … İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2. maddesi anlamında İdari Yargının görevi alanına giren bir işlemin iptali niteliğinde değildir. Bu haliyle davanın görülme yeri adli yargıdır. Mahkemece, açıklanan hususlar gözetilmeden görevsizlik kararı verilmesi doğru görülmediğinden, kararın bozulması gerekmiştir. … ”
2-) Y. 15. HD, T: 18.02.2008, E: 2006/6606, K: 2008/960:
Bkz. madde 893.
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
c) Muvakkat tescil
Madde 921
Aşağıdaki kimseler tarafından tapu sicilline muvakkaten şerh verilmesi talep olunabilir.
1- Ayni bir hak iddiasında bulunanlar.
2- Hakkını müspet vesikalarının noksanlarını sonradan ikmal etmesine kanunen müsaade olunanlar.
Muvakkat şerh vermek alâkadarların muvafakatiyle ve mahkemece verilen bir hüküm mucibince icra edilir.
Muvakkaten şerh verilen hak sonradan tahakkuk ettiği takdirde şerh tarihinden itibaren hüküm ifade eder. Hâkim seri usulü muhakeme dairesinde yapılacak muhakemeden sonra hüküm verir ve iade olunan hakkın vücuduna kanaat hasıl ederse muvakkat şerhe müsaade eder ve bu şerhin müddetini ve hükümlerini tâyin eder ve icabı halinde iddiasını mahkemece ispat etmesi için kendisine bir mehil verir.
III-) Madde Gerekçesi:
Yürürlükteki Kanunun 921 inci maddesini karşılamaktadır.
Hüküm değişikliği yoktur. Ancak, kaynak Kanunun 961 inci maddesine uygun olarak yürürlükteki maddenin üçüncü fıkrasının ilk cümlesi, maddenin ikinci fıkrasına alınmıştır.
Üçüncü fıkrada, amacın en çabuk şekilde ve sadece dosya üzerinde inceleme yaparak ve gerektiğinde tarafları dinleyerek şerhe karar verme olduğu göz önünde tutularak ifade düzeltilmiştir.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
c. Vorläufige Eintragung
Art. 961
1 Vorläufige Eintragungen können vorgemerkt werden:
1. zur Sicherung behaupteter dinglicher Rechte;
2. im Falle der vom Gesetze zugelassenen Ergänzung des Ausweises.
2 Sie geschehen mit Einwilligung aller Beteiligten oder auf Anordnung des Gerichts mit der Folge, dass das Recht für den Fall seiner späteren Feststellung vom Zeitpunkte der Vormerkung an dinglich wirksam wird.
3 Über das Begehren entscheidet das Gericht in schnellem Verfahren und bewilligt, nachdem der Ansprecher seine Berechtigung glaubhaft gemacht hat, die Vormerkung, indem es deren Wirkung zeitlich und sachlich genau feststellt und nötigenfalls zur gerichtlichen Geltendmachung der Ansprüche eine Frist ansetzt.
2-) CCS:
c. Inscriptions provisoires
Art. 961
1 Des inscriptions provisoires peuvent être prises:
1. Par celui qui allègue un droit réel;
2. Par celui que la loi autorise à compléter sa légitimation.
2 Elles ont lieu du consentement des intéressés ou en vertu d’une décision judiciaire; elles ont pour effet que le droit, s’il est constaté plus tard, devient opposable aux tiers dès la date de l’inscription provisoire.
3 Le juge prononce après une procédure sommaire et permet l’inscription provisoire, si le droit allégué lui paraît exister; il détermine exactement la durée et les effets de l’inscription et il fixe, le cas échéant, un délai dans lequel le requérant fera valoir son droit en justice.
Not: İsviçre Medenî Kanunu’nun 961. maddesinin 3. fıkrası 19.12.2008 tarihli Federal Kanun ile 01.01.2011 itibariyle değişikliğe uğramıştır.
V-) Yararlanılabilecek Monografiler:
Aydın Aybay; Tapu Sicilinde Muvakkat Tescil, İstanbul, 1962.