2. Yargılama usulü
2. Yargılama usulü
Madde 33 - Gaiplik kararının istenebilmesi için, ölüm tehlikesinin üzerinden en az bir yıl veya son haber tarihinin üzerinden en az beş yıl geçmiş olması gerekir.
Mahkeme, gaipliğine karar verilecek kişi hakkında bilgisi bulunan kimseleri, belirli bir sürede bilgi vermeleri için usulüne göre yapılan ilânla çağırır.
Bu süre, ilk ilânın yapıldığı günden başlayarak en az altı aydır.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 2. HD, T: 01.12.2010, E: 2009/16489, K: 2010/20078:
“… Davacı Zeki vekilinin 06.10.2007 tarihinde hasımsız olarak açtığı davada müvekkilinin kardeşleri Ali ve Salahettin’den 50 yıldan beri haber alamadığını, araştırmalarının sonuçsuz kaldığını belirterek gaipliklerine karar verilmesini istediği, mahkemece davanın kabulüne karar verildiği ve hükmün temyiz edilmeksizin kesinleştiği anlaşılmaktadır.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 33. maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında yer alan; “Mahkeme, gaipliğine karar verilecek kişi hakkında bilgisi bulunan kimseleri, belirli bir sürede bilgi vermeleri için usulüne göre yapılan ilanla çağırır.
Bu süre, ilk ilanın yapıldığı günden başlayarak en az altı aydır” hükmü uyarınca gaiplik kararının verilebilmesi için, mahkemece, gaipliğine karar verilecek kişi hakkında bilgisi bulunan kimselerin, belirli bir sürede bilgi vermeleri için usulüne göre yapılan ilanla çağrılması gerekmektedir. Bu süre ilk ilanın yapıldığı günden başlayarak en az altı aydır. Mahkemece Türk Medeni Kanunu’nun 33. maddesinde öngörülen ikinci bir ilan yapılmadan gaipliğe karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır. … “
Not: Bu yönde bkz. Y. 2. HD, T: 01.12.2010, E: 2009/16486, K: 2010/19985; Y. 2. HD, T: 08.11.2010, E: 2009/16477, K: 2010/18722; Y. 1. HD, T: 18.01.2010, E: 2009/12601, K: 2010/166; Y. 2. HD, T: 22.05.2006, E: 2006/1221, K: 2006/7986.
2-) Y. 2. HD, T: 02.03.2009, E: 2008/3131, K: 2009/3528:
“… gaipliğine karar verilen … ’in hakkındaki son haber alma tarihinin 10/12/2002 olduğu, dava tarihi itibariyle aradan üç yıl geçtiği anlaşılmıştır.
Mahkemece Türk Medenî Kanununun 33. maddesinde öngörülen ikinci bir ilânın yapılmaması ve son haber alma tarihinden itibaren en az beş yıl geçmeden adı geçenin gaipliğine ilişkin hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır ...”
3-) Y. 2. HD, T: 18.05.2006, E: 2006/6791, K: 2006/7768:
“… Gaiplik davası, gaip olduğu iddia edilen kişinin yasal mirasçılarına yasal mirasçı bulunmadığı takdirde son hak sahibi olan Hazineye yöneltilir. Gaibin annesi olan ve nüfusta sağ olarak gözüken Antoimette Semlun’a husumet yöneltilmeden eksik hasımla işin esasının incelenmesi doğru görülmemiştir. … Türk Medenî Kanununun 32/2. maddesine göre; yetkili mahkeme, kişinin Türkiye’deki son yerleşim yeri; eğer Türkiye’de hiç yerleşmemişse nüfus sicilinde kayıtlı oldu yer; böyle bir kayıt da yoksa anasının ve(ya) babasının kayıtlı bulunduğu yer mahkemesidir.
Gaiplik kararı istenenin son yerleşim yerinin Şişli olduğu kanıtlanmadığı gibi, gaibin nüfusa kayıtlı olduğu yer Beyoğlu’dur. Şu halde Türk Medeni Kanununun 32/2. maddesine göre yetkili mahkeme Beyoğlu’dur. Dava dilekçesinin yetki yönünden reddi gerekir. … Türk Medeni Kanununun 33/son maddesi uyarınca en az iki ilan yapılması gerektiğinin düşünülmemesi isabetsizdir …”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
2– Usulü muhakeme
Madde 32
Gaiplik kararı talep olunabilmek için, ölüm tehlikesinden en aşağı bir sene yahut gaibin son haberinden beş sene geçmiş olmak lâzımdır.
Hâkim, gaip hakkında malûmatı olan kimseler muayyen bir müddet içinde malûmatlarını bildirmek için usulü dairesinde ilân edilen bir tebliğ ile dâvet eder. Bu müddet birinci ilân tarihinden itibaren en aşağı bir senedir.
III-) Madde Gerekçesi:
Yürürlükteki Kanunun 32 nci maddesini karşılamaktadır.
Maddenin ifadesi arılaştırılmak suretiyle yürürlükteki maddeden aynen alınmıştır. Maddede “gaip hakkında” deyimi “gaipliğine karar verilecek kişi hakkında” şeklinde değiştirilmiştir. Zira “gaiplik” gaipliğine karar verilecek kişi hakkındaki kurumun adıdır. Gaiplik kararı, bu kişiler hakkında verilen karardır.
Not: Türk Medenî Kanunu Tasarısı’nın 33. maddesinin son fıkrasındaki ilan süresi ilk ilandan başlayarak en az “bir yıl” olarak belirlenmişti. Ancak, bu süre Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu Alt Komisyonu’nca çok uzun bulunmuş ve özellikle deprem sonrasında birçok kişi hakkında gaiplik iddiası bulunabileceği göz önünde bulundurularak “altı ay” a indirilmiştir.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
2. Verfahren
Art. 36
1 Das Gesuch kann nach Ablauf von mindestens einem Jahre seit dem Zeitpunkte der Todesgefahr oder von fünf Jahren seit der letzten Nachricht angebracht werden.
2 Das Gericht hat jedermann, der Nachrichten über den Verschwundenen oder Abwesenden geben kann, in angemessener Weise öffentlich aufzufordern, sich binnen einer bestimmten Frist zu melden.
3 Diese Frist ist auf mindestens ein Jahr seit der erstmaligen Auskündung anzusetzen.
2-) CCS:
2. Procédure
Art. 36
1 La déclaration d’absence peut être requise un an au moins après le danger de mort ou cinq ans après les dernières nouvelles.
2 Le juge invite, par sommation dûment publiée, les personnes qui pourraient donner des nouvelles de l’absent à se faire connaître dans un délai déterminé.
3 Ce délai sera d’un an au moins à compter de la première sommation.