III. Sorumluluk
III. Sorumluluk
Madde 38 - Kişisel durum sicilinin tutulmasından doğan zararlar, kusurlu memura rücu edilmek kaydıyla, Devletçe tazmin edilir.
Tazminat ve rücu davaları, kişisel durum sicilinin tutulduğu yer mahkemesinde açılır.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 4. HD, T: 31.03.2009, E: 2008/8835, K: 2009/4694:
“… Dava, kişisel durum sicili ile tapu sicilinin tutulmasından doğan zararın ödetilmesi istemine ilişkin olup yerel mahkemece, üçüncü kişinin ağır kusurunu oluşturan sahte nüfus kimlik belgesi düzenletilmesinin nedensellik bağını kestiği gerekçesiyle istem reddedilmiş; karar, davacı tarafından temyiz olunmuştur.
4721 sayılı Medeni Yasa’nın 38. maddesi gereğince, kişisel durum sicilinin tutulmasından doğan zararlar, kusurlu memura rücu edilmek kaydıyla, Devlet tarafından ödenir. Yine aynı Yasa’nın 1007. maddesi gereğince de, tapu sicilinin tutulmasından doğan bütün zararlardan Devlet sorumludur.
Davacı, nüfus idaresi tarafından düzenlenen sahte nüfus kimlik belgesi kullanılarak, düzenlenen sahte vekaletname ile kendisine satılan taşınmazın elinden alınması nedeniyle uğradığı zararın ödetilmesini istemiştir.
Dosya içeriğinden, Kulu nüfus idaresi tarafından, gerçekte Hıdır Akdemir olmayan kişiye Hıdır Akdemir’e ait bilgilerin yer aldığı sahte nüfus kimlik belgesi düzenlendiği, sahte belgelerle davacıya satılan taşınmazın asıl sahibi olan Hıdır Akdemir’in tapu idaresi kayıtları arasında fotoğrafının bulunduğu anlaşılmaktadır. Hıdır Akdemir olmayan kişiye, onun adına düzenlenmiş sahte kimlik belgesi veren nüfus idaresi, işlem yaparken gereken özeni göstermediğinden kusurludur. Taşınmaz satış işlemi yapılırken kullanılan sahte nüfus kimlik belgesi ve sahte vekaletnamedeki fotoğrafları taşınmazın asıl sahibi Hıdır Akdemir’in tapu idaresinde bulunan fotoğrafı ile karşılaştırılmadan işlem yapan tapu idaresi de gerekli ve yeterli incelemeyi yapmadığından sorumludur. Şu durumda, sahte nüfus kimlik belgesi düzenleyen nüfus idaresi ile bu belgeye dayanılarak hazırlanan sahte vekaletnameye göre işlem yapan tapu idaresinin ortaya çıkan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmaları gerektiği gözetilmeyerek, yerinde olmayan yazılı gerekçeyle istemin tümden reddedilmiş olması usul ve yasaya uygun düşmediğinden kararın bozulması gerekmiştir. …”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
III. Mesuliyet
Madde 37
Ahvali şahsiyeyi kayıtla mükellef nüfus memurları, kendilerinin ve maiyetlerinin kusurlarından ileri gelen zarardan şahsan mesuldürler.
Not: Türk Medenî Kanunu’nun 38. maddesinin ilk fıkrası, Türk Kanunu Medenisî’nin 37. maddesine tekabül etmektedir.
III-) Madde Gerekçesi:
Yürürlükteki Kanunun 37 nci maddesini karşılamaktadır.
Yürürlükteki Kanunun, Devlet memurlarının verdikleri zararlardan doğrudan doğruya sorumlu olacağını öngören 37 nci maddesi hükmünün, mevcut yasal düzenlememizle bağdaştırılması güçtür. Anayasamız Devlet memurlarının görevleriyle ilgili olarak verdikleri zararlardan dolayı Devletin sorumlu olduğunu, zararı tazmin eden Devletin kendi memuruna rücu edebileceğini öngörmektedir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun düzenlemesi de bu yöndedir. Bu nedenle madde, mevcut düzenlemeyle uyumlu hâle gelecek şekilde yeniden kaleme alınmış, 468, 469 ve 1007 nci maddelerle paralellik sağlamak üzere ve Anayasanın 129 uncu maddesine uygun olarak maddeyle kişisel durum sicilinin tutulmasından doğan zararın, kusurlu memura rücu edilmek kaydıyla tazmin edileceği hükmü getirilmiştir. Maddede ayrıca tazminat ve rücu davalarında hangi mahkemenin yetkili olacağı konusuna da açıklık getirilmiştir.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
II. Haftung
Art. 46
1 Wer durch die im Zivilstandswesen tätigen Personen in Ausübung ihrer amtlichen Tätigkeit widerrechtlich verletz wird, hat Anspruch auf Schadenersatz und, wo die Schwere der Verletzung es rechtfertig, auf Genugtuung.
2 Haftbar ist der Kanton; er kann auf die Personen, welche die Verletzung absichtlich oder grobfahrlässig verursacht haben, Rückgriff nehmen.
3 Auf Personen, die vom Bund angestellt sind, findet das Verantwortlichkeits-gesetz Anwendung.
2-) CCS:
II. Responsabilité
Art. 46
1 Quiconque subit un dommage illicite causé, dans l’exercice de leur fonction, par des personnes qui travaillent dans le domaine de l’état civil a droit à des dommages-intérêts et, pour autant que la gravité de l’atteinte le justifie, à une somme d’argent à titre de réparation morale.
2 La responsabilité incombe au canton; celui-ci peut se retourner contre les auteurs d’un dommage causé intentionnellement ou par négligence grave.
3 La loi du 14 mars 1958 sur la responsabilité s’applique aux personnes engagées par la Confédération.
Not: Türk Medenî Kanunu’nun 38. maddesinin 1. fıkrasındaki düzenleme kaynak kanunun 46. maddesinin 1. ve 2. fıkralarındaki düzenlemeye ancak belirli ölçüde paraleldir.