1. Kazanma anı
IV. Tüzel kişiliğin kazanılması
1. Kazanma anı
Madde 59 - Dernekler, kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünü ve gerekli belgeleri yerleşim yerinin bulunduğu yerin en büyük mülkî amirine verdikleri anda tüzel kişilik kazanırlar.
Kuruluş bildiriminin içeriği ve gerekli belgelerin nelerden ibaret olduğu, yönetmelikte gösterilir.
I-) Yargı Kararları:
1-) Y. 7. HD, T: 16.02.2010, E: 2010/185, K: 2010/718:
“… Dava haksız fiilden, bir başka deyişle kaçak su kullanımından kaynaklanan alacağın tahsili için başlatılan icra takibine karşı öne sürülen itirazın iptali istemine ilişkindir. Mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de, varılan sonuç yasal düzenlemelere uygun düşmemiştir.
Toplanan delillerden davacı idare görevlilerince İ. K. ve Y.Belediyesi Spor Lokali hakkında kaçak su kullandıkları iddiasıyla tutulan tutanak sonucu başlatılan icra takibine adı geçenlerin itiraz etmeleri üzerine İ. K. ve Y.Belediyesi Spor Lokaline husumet yöneltilmek suretiyle görülen davanın açıldığı, yargılama sırasında davacı vekilinin talebi doğrultusunda davalı Y.Belediyesi Spor Lokali’nin taraf ehliyeti bulunmadığı gerekçesiyle davanın Y.Belediyesi Başkanlığı hakkında görülerek sonuçlandırdığı anlaşılmaktadır.
Medeni Kanunumuzun 59.maddesinde açıklandığı üzere; dernekler kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünü ve gerekli belgeleri yerleşim yerinin bulunduğu yerin en büyük mülki amirine verdikleri anda tüzel kişilik kazanırlar.
Dosyaya getirtilen belgelerden (tüzük ve karar defteri) davalı Y.Belediye Spor Kulübü Derneği’nin, Dernekler Kanunu ve Medeni Kanun hükümlerine uygun olarak kurulup tüzel kişilik kazandığı bu hali ile de davada taraf ehliyetinin bulunduğu kuşkusuzdur. Kaldı ki, ıslah ile taraf değiştirilmesi de mümkün değildir. …
Hal böyle olunca mahkemece az yukarda açıklanan maddi ve hukuki olgular dikkate alınarak davanın lokali işleten Y.Belediyesi Spor Kulübü Derneği hakkında yürütülmesi ve dernek hakkında hüküm kurulması gerekirken, yasa hükümleri gözardı edilerek dava dışı Belediye hakkında hüküm kurulması isabetsiz davalı olmadığı halde aleyhine hüküm oluşturulan Sincan Belediye Başkanlığı’nın(devir öncesi Y.Belediye Başkanlığı) temyiz itirazları bu sebeplerle yerinde görüldüğünden kabulüyle hükmün bozulmasına…”
II-) Türk Kanunu Medenîsi:
A CEMİYET NASIL TEŞEKKÜL EDER?
I. Cemiyet teşkilâtı
Madde 53
Siyasî, dinî, ilmî, bediî, hayrî cemiyetler ile eğlence ve idman cemiyetleri ve asıl gayesi iktisadı olmıyan diğer cemiyetler; nizamnamelerinde cemiyet olarak teşekkül arzusunu izhar etmekle şahsiyet iktisabederler.
Her cemiyetin bir nizamnamesi vardır. Bu nizamname cemiyetin gayesi ve varidat membaları ve teşkilâtı hakkında lüzumu olan hükümleri ihtiva eder.
Not: Hükmün, Türk Kanunu Medenîsi’ndeki karşılığı bakımından ancak 53. maddesinin 1. fıkrası zikredilebilir. Bununla birlikte hemen belirtmek gerekir ki her iki düzenleme birbirinden tümüyle farklıdır. Zira Türk Medenî Kanunu’nda derneğin tüzel kişilik kazanması açısından normatif bildirim sistemi, Türk Kanunu Medenîsi’nde ise serbest kuruluş sistemi benimsenmiştir.
III-) Madde Gerekçesi:
Maddede derneklerin tüzel kişilik kazanması ve özellikle tüzel kişiliğin hangi anda kazanılmış olacağı düzenlenmektedir.
Birinci fıkrada derneklerin tüzel kişilik kazanma anı, kuruluş bildirimi, dernek tüzüğü ve gerekli belgelerin yerleşim yerindeki en büyük mülkî amire verildiği an olarak öngörülmektedir. Bu itibarladır ki, derneklerin tüzel kişilik kazanmasında “normatif bildirim sistemi” benimsenmiş olmaktadır. Böylece de yürürlükteki Kanunun kabul etmiş olduğu “serbest kuruluş sistemi” değiştirilmiş olmaktadır.
IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu:
1-) ZGB:
Zweiter Abschnitt: Die Vereine
A. Gründung
I. Körperschaftliche Personenverbindung
Art. 60
1 Vereine, die sich einer politischen, religiösen, wissenschaftlichen, künstlerischen, wohltätigen, geselligen oder andern nicht wirtschaftlichen Aufgabe widmen, erlangen die Persönlichkeit, sobald der Wille, als Körperschaft zu bestehen, aus den Statuten ersichtlich ist.
2 Die Statuten müssen in schriftlicher Form errichtet sein und über den Zweck des Vereins, seine Mittel und seine Organisation Aufschluss geben.
2-) CCS:
Chapitre II: Des associations
A. Constitution
I. Organisation corporative
Art. 60
1 Les associations politiques, religieuses, scientifiques, artistiques, de bienfaisance, de récréation ou autres qui n’ont pas un but économique acquièrent la personnalité dès qu’elles expriment dans leurs statuts la volonté d’être organisées corporativement.
2 Les statuts sont rédigés par écrit et contiennent les dispositions nécessaires sur le but, les ressources et l’organisation de l’association.
Not: Hükmün karşılığı bakımından, kaynak İsviçre Medenî Kanunu’nun sadece 60. maddesinin 1. fıkrası zikredilebilir. Ancak, her iki düzenleme birbirinden tümüyle farklıdır. Zira Türk Medenî Kanunu’nda derneğin tüzel kişilik kazanması açısından normatif bildirim sistemi; İsviçre Medenî Kanunu’nda ise serbest kuruluş sistemi benimsenmiştir.