Madde 599

İkinci Ayırım ¹

Mirasın Kazanılması

A. Kazanma

I. Mirasçılar tarafından

Madde 599 - Mirasçılar, mirasbırakanın ölümü ile mirası bir bütün olarak, kanun gereğince kazanırlar.

Kanunda öngörülen ayrık durumlar saklı kalmak üzere mirasçılar, mirasbırakanın aynî haklarını, alacaklarını, diğer malvarlığı haklarını, taşınır ve taşınmazlar üzerindeki zilyetliklerini doğrudan doğruya kazanırlar ve mirasbırakanın borçlarından kişisel olarak sorumlu olurlar.

Atanmış mirasçılar da mirası, mirasbırakanın ölümü ile kazanırlar. Yasal mirasçılar, atanmış mirasçılara düşen mirası onlara zilyetlik hükümleri uyarınca teslim etmekle yükümlüdürler.

I-) Yargı Kararları:

1-) YİBK, T: 12.02.1941, E: 1939/5, K: 1941/4:

“ … Zikr ve izah olunan mucib sebeplere binaen, terekenin iflas kaidesine tevfikan tasfiyesi hali müstesna olmak üzere, borçlunun ölümüyle faizin münkati olmıyacağına ... karar verildi.” (RG. 11.04.1941; S: 4782).

2-) YHGK, T: 12.03.2008, E: 2008/21-235, K: 2008/248:

“… 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 599. maddesi uyarınca; “Mirasçılar, miras bırakanın ölümü ile mirası bir bütün olarak, kanun gereğince kazanırlar ... Miras bırakanın borçlarından kişisel olarak sorumlu olurlar.”

Kural olarak, bir kimsenin ölümü ile mal varlığının bir bütün olarak mirasçılarına geçmesini ifade eden külli halefiyet gereğince, miras bırakanın kişisel özelliklerinin ağır bastığı, düşünsel ve bedeni özellik ve yetenekleri göz önünde bulundurularak yapılmış, borcun bizzat miras bırakan tarafından yerine getirilmesi gereken şahsi edim borçları dışında, malvarlığından ifa durumunda olunan maddi edim borçları mirasçılara intikal eder.

Miras bırakanın borçları, ölümünden önce yaptığı hukuki işlemlerden, işlediği haksız fiillerden, malvarlığında meydana gelen sebepsiz zenginleşmeden ve ölüm anına kadar oluşan birtakım olgular nedeniyle doğrudan doğruya kanundan doğabilir.

Mirasçıların sorumluluğu bakımından borcun kaynağı önemli değildir. Bu sorumluluk, mirasın kesin olarak kazanılması ile başlar, borcun esası ile sınırlı olmayıp, işlemiş ve işleyecek faizlerini de kapsar.

Takibe konu alacak, miras bırakanın sebepsiz zenginleşmesinden kaynaklanmakta olup, ölümünden sonra mirasçılarına karşı ileri sürülmesinde yasaca bir engel bulunmamaktadır; miras bırakanın mal varlığına ve terekesine dahildir. …”

3-) YHGK, T: 28.01.2004, E: 2004/14-45, K: 2004/33:

“… Gerçek bir kişinin ölmesi veya ölümle denk tutulan bir halde bulunması üzerine miras açılınca … murisin şahsına bağlı olmayan intikale elverişli hak ve borçlarının tamamı, külli halefiyet ilkesi uyarınca, bir bütün olarak ve kendiliğinden mirasçılarına geçer ...(4721 s.lı Türk Medenî Kanunu md.599)…”

II-) Türk Kanunu Medenîsi:

Türk Medenî Kanunu’nun 599. maddesi, Türk Kanunu Medenîsi’nin 539. maddesine tekabül etmektedir. Ancak, bir karşılaştırma imkanı sunmak maksadı ile Türk Kanunu Medenîsi’nin iki hükmünü zikretmek gerekir:

1-) A İKTİSAP

I. Mirasçılar

Madde 539

Miras açılınca, mirasçılar onun tamamına sahip olurlar. Kanunda açıkça yazılı haller müstesna olmak üzere, müteveffanın alacakları ve bilcümle hakları ve zilyed bulunduğu malları, mirasçılarına intikal eder ve bu mirasçılar müteveffanın borçlarından şahsan mesul olurlar.

Mansup mirasçıların iktisabı, kendilerini nasbeden müteveffanın vefatından başlar. Kanuni mirasçılar, zilyedlik hükümlerine tevfikan mansup mirasçıların hisselerini teslime mecburdurlar.

2-) II. İntifa hakkı sahipleri

Madde 540

Karı kocadan hayatta kalana ve büyük baba ve büyük ananın baba ve anaları ile kardeşlerine ait olan kanuni intifa hakkı, alacaklıların haklarını istîfaya mâni olmamak üzere mirasın açılması tarihinden itibaren, aynî hakların hükümlerine tabiidir.

Not: Hüküm 3678 sayılı Kanunun 31. maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır¹.

III-) Madde Gerekçesi:

Yürürlükteki Kanunun 539 uncu maddesini karşılamaktadır.

İsviçre Medenî Kanununun 560 ıncı maddesine uygun olarak maddenin ayırım başlığı “Mirasın Kazanılması” şeklinde, konu başlığı “Kazanma” ve kenar başlığı “Mirasçılar tarafından” şeklinde, düzenlenmiştir.

Yürürlükteki maddenin birinci fıkrası kaynak Kanuna uygun olarak iki fıkra hâline getirilmek suretiyle madde üç fıkra hâlinde düzenlenmiştir.

Birinci fıkrada, kanunî hâlefiyet ilkesinin gereği olarak, miras haklarının ölüm anında ve kanun gereği kazanılacağı düzenlenmiştir.

İkinci fıkrada, miras yoluyla kazanılan hakların türleri kaynak Kanuna uygun olarak ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiş ve bu hakların kanunî hâlefiyet ilkesi gereğince, doğrudan doğruya, yani tescil, teslim, temlik gibi işlemlere gerek olmaksızın kazanılacağı belirtildiği gibi, yine küllî hâlefiyetin gereği olarak hakların yanında borçların da kişisel sorumluluğu gerektirecek biçimde, mirasçılar tarafından mirasbırakanın ölümü ile kazanılacağı düzenlenmiştir.

Üçüncü fıkrada, atanmış mirasçıların da, mirası aynı yasal mirasçılar gibi, mirasbırakanın ölümü anında, malları genellikle yasal mirasçılarının elinde bulunacağından, bu mallardan atanmış mirasçılara düşenlerin zilyetlik hükümlerine göre kendilerine teslim edileceği de hükme bağlanmıştır.

IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu: