Madde 680

II. Paylaşma sözleşmesinin geçersizliği

Madde 680 - Borçlar Kanununun geçersizliğe ilişkin genel hükümleri, paylaşma sözleşmeleri hakkında da uygulanır.

I-) Yargı Kararları:

1-) Y. 2. HD, T: 06.07.2004, E: 2004/5959, K: 2004/9062:

“… Mukaveleler hangi sebeplerle fesholunabilirse taksim dahi aynı sebeplerle fesholunabilir. (TKM. md. 615, Yeni TMK. md. 680)

Dava; 1.7.1997 tarihli miras taksim sözleşmesinin hata, hile ve edimler arasındaki aşırı oransızlık (gabin) sebepleriyle feshi isteğine ilişkindir.

… Gabin iddiasına gelince;

Gabin (edimler arasındaki aşırı oransızlığın) varlığı için; biri objektif diğeri subjektif iki unsurun bir arada bulunması zorunludur. (BK. Md. 21) Objektif unsur; karşılıklı borç yükleyen akitlerde ivazlar arasındaki aşırı oransızlıktır. Çok yüksek karşı edime, çok düşük bir edim; ya da bunun tersine çok düşük bir edime, çok yüksek karşı edim yüklenilen durumlarda; aşırı oransızlıktan sözedilir. Bir akitte ivazlar arasında açık bir nispetsizlik bulunduğu takdirde; eğer bu durum zarar görenin müzayaka halinde bulunmasından veya hiffetinden yahut tecrübesizliğinden istifade suretiyle vukua getirilmiş ise, mutazarrır bir sene zarfında akti feshettiğini beyan ederse verdiğini geri alabilir. Borçlar Kanunu 21. madde hükmüne göre; subjektif unsur ise; aktin taraflarından birinin darda kalmasından (müzayaka) hiffetinden ya da tecrübesizliğinden yararlanılarak yapılmış olmasıdır.

Miras bırakan Ömer 28.07.1996 tarihinde öldürülmüştür. Miras taksim sözleşmesi, ölümünden yaklaşık (1) yıl geçtikten sonra 1.7.1997 tarihinde yapılmıştır. Murisin öldürülüşünün davacının ve yakınlarının manevî bütünlüğünü önemli derecede sarstığı ve tehlike yarattığı tartışmasızdır. Murise nikahsız olarak yaşayan ve bu ilişkiden iki çocuk sahibi olan ortaokul mezunu, ev kadını ve hiçbir iş tecrübesi bulunmayan davacının, murisin ortağı olduğu turizm, otelcilik, döviz, gazino, ithalat, ihracat, inşaat, kimya ve gıda sanayi gibi birçok alanda faaliyet gösteren birçok şirket hakkında tecrübe sahibi olduğu kabul edilemez. Edimler arasında 300 misline varan oransızlık olduğu iddia edildiğine göre; ivazlar arasında açık bir oransızlık bulunup bulunmadığının araştırılması gerekir. Bu yön tanık sözleriyle değil uzman bilirkişi incelemesiyle belirlenebilir. O halde mahkemece yapılacak iş; veraset ve intikal vergisine esas kayıt ve maliyenin değerlendirmesi de esas alınarak paylaşım sözleşmesinin konusu olan şirketlerin malî denetim ve yapıları konusunda uzman bilirkişiler eliyle inceleme yaptırmak, taksim sözleşmesinin yapıldığı tarihte davacılara bırakılan değerler ile davalılara bırakılan değerler tespit edilip ivazlar arasında aşırı oransızlık bulunup bulunmadığı belirlenmek, davalıların da sözleşmeyi yapan davacı tarafı aldatma ve aşırı yararlanma kastıyla hareket edip etmediklerini dahi araştırmak, objektif ve subjektif koşullar hep birlikte değerlendirilerek hasıl olacak sonuç uyarınca karar vermekten ibarettir. Bu yön araştırılmadan yasal olmayan gerekçe ile bilirkişi incelemesi yaptırılmadan ve deliller hep birlikte takdir edilmeden hüküm verilmesi doğru görülmemiştir. …”

II-) Türk Kanunu Medenîsi:

II. Taksimin feshi

Madde 615

Mukaveleler hangi sebeplerle fesholunabilirse, taksim dahi aynı sebeplerle fesih olunabilir.

III-) Madde Gerekçesi:

Yürürlükteki Kanunun 615 inci maddesini karşılamaktadır. Madde kenar başlığıyla birlikte arılaştırılmak suretiyle yeniden kaleme alınmıştır. Hüküm değişikliği yoktur.

IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu: