Madde 766

3. Hükmen teslim

Madde 766 - Bir taşınırın mülkiyetini nakleden kimse özel bir hukukî ilişkiye dayanarak o şeyin zilyetliğini korursa, mülkiyet teslimsiz geçmiş olur. Ancak, bu işlem üçüncü kişileri zarara sokmak veya taşınır rehni kurallarından kurtulmak için yapılmışsa, mülkiyetin nakli sonuç doğurmaz.

Böyle bir amaç güdülüp güdülmediğini hâkim takdir eder.

I-) Yargı Kararları:

1-) Y. 8. HD, T: 27.10.2005, E: 2005/6404, K: 2005/7250:

“Dava, haksız işgal nedeniyle müdahalenin önlenmesine ilişkindir.

Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş ise de, kabul gerekçesine katılmak mümkün değildir. Her ne kadar uyuşmazlık konusu taşınmaz davacı tarafından 16.05.1991 tarihinde satın alınmış ise de, hiçbir zaman taşınmazı teslim almamış ve içinde oturmamıştır. Halen de ölen davalı H.’nin mirasçıları ve ölene kadarda H.’nin içinde oturduğu anlaşılmaktadır. Davalı H. yargılamadan sonra ölmüştür. H.’yle birlikte oturan ve mirasçıları olan N. ve Ş.’a mahkeme kararı tebliğ edilmiş olup, bunlar tarafından yapılan temyizde bu bakımdan yerinde bulunmaktadır. çünkü, N. ve Ş.’ın hükmü temyiz etmelerinde hukuki yararları bulunmaktadır. Keşifte dinlenen yerel bilirkişi, davacının hiçbir zaman dava konusu yerde zilyet olmadığını ve taşınmazın on yıldan beri davalı tarafından kullanıldığını bildirmişlerdir. Dinlenen tanık ise, taşınmazın kime ait olduğunu ve kim tarafından kullanıldığını bilmediğini, sadece senet tanığı olduğunu açıklamıştır.

Noterde düzenlenen satış senedinin hukuki sonuç doğurması için aynı zamanda taşınmazın da davacı tarafından devir ve teslim alınmış olması gerekir. Hükmü temyiz eden Ş.’ın; eşi M., açılan boşanma davasının hukuki sonuçlarından (tazminat vs. den) kurtulmak ve bu amaçla eşi Ş.’ı zarara sokmak için satış yönünden taşınır mal niteliğinde bulunan tapusuz taşınmazı davacı kardeşine sattığı belirlendiğine ve bu tür bir satışa yönelik olan mülkiyetin nakli hukuki sonuç doğurmayacağına göre, böyle bir satışa geçerlilik tanınamaz (TMK. m. 766). O halde, yer teknik bilirkişinin raporuna göre tespit dışı bırakılan tapusuz bir yer olduğuna ve davacı tarafından taşınmaz eylemli olarak devir ve teslim alınmadığına, yapılan satış mülkiyeti nakle yeterli olmadığına göre davanın reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne karar verilmiş bulunması usul ve kanuna aykırıdır. …”

II-) Türk Kanunu Medenîsi:

3- Hükmen teslim

Madde 690

Başkasını izrar veya teminat ahkâmını ihlâl kasdiyle bir menkulü temlik eden kimse onu hususi bir sebeple yedinde alıkorsa mülkiyetin intikali üçüncü şahıs hakkında muteber olmaz. Bu kasdin takdiri hâkime müfevvazdır.

III-) Madde Gerekçesi:

Yürürlükteki Kanunun 690 ıncı maddesini karşılamaktadır.

Hüküm değişikliği yoktur; arılaştırılmak suretiyle yeniden kaleme alınmıştır. İsviçre Medenî Kanununun 717 nci maddesine uygun olarak iki fıkra hâline getirilmiştir. Madde başlığının “Hükmen teslim” olarak muhafazası uygun görülmüştür.

Not: Madde gerekçesinde her ne kadar hüküm değişikliği yoktur şeklinde bir değerlendirme yapılmış ise de bu doğru değildir. Zira Türk Kanunu Medenîsi madde 690, mülkiyetin maddede öngörülen amaçlarla hükmen teslim yoluyla naklinin üçüncü kişilere karşı geçerli olmayacağını kabul etmişken, Türk Medenî Kanunu madde 766 mülkiyetin bu şekilde naklinin herkes için geçersiz olacağını kabul etmiştir.

IV-) Kaynak İsviçre Medenî Kanunu: